Hýdrellez, Türk aleminde kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir. Ruz-ý Hýzýr (Hýzýr günü) olarak adlandýrýlan hýdrellez günü, Hýzýr ve Ýlyas Peygamber’in yer yüzünde buluþtuklarý gün olmasý nedeniyle kutlanmaktadýr.

Ruz-ý Hýzýr (Hýzýr günü) olarak adlandýrýlan Hýdrellez Günü, Hýzýr ve Ýlyas’ýn yer yüzünde buluþtuklarý gün olduðu savýyla kutlanmaktadýr. Ýslam coðrafyasýna bakýldýðýnda Hýdrellez gününün yoðunlukla Türkiye'de kutlanýldýðý görülmektedir.

Bir görüþe göre; Türkler'in Orta Asya'dan getirdikleri Nevruz Bayramýnýn baþkalaþmýþ ve Ýslamlaþmýþ þeklidir. Öyledir ki; Nevruz Bayramý kutlamasý Anadolu Türkleri arasýnda önemini kaybetmiþtir. Buna raðmen Hýdrellez eskiden beri kutlanmaktadýr.

Kökenbilim (Etimoloji): Hýdrellez günü, Gregoryen takvimine göre 6 Mayýs, eskiden kullanýlan Rumi takvim olarak da bilinen Julyen takvimine göre 23 Nisan günü olmaktadýr.

Rumi takvime göre eskiden yýl ikiye ayrýlmaktadýr: 6 Mayýs’tan 8 Kasým’a kadar olan süre Hýzýr Günleri adýyla yaz mevsimini, 8 Kasým’dan 6 Mayýs’a kadar olan süre ise Kasým Günleri adýyla kýþ mevsimini oluþturmaktadýr. Bu yüzden 6 Mayýs günü kýþ mevsiminin bitip sýcak yaz günlerinin baþladýðý anlamýna gelir ki, bu da kutlanýp bayram yapýlacak bir olaydýr.

Kökeni:

Hýzýr ve Hýdrellez'in kökeni hakkýnda çeþitli fikirler ortaya atýlmýþtýr. Bunlardan bazýlarý Hýdrellez'in Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine ait olduðu; bazýlarý ise Ýslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarýna ait olduðu yolundadýr. Oysa ki; Hýdrellez Bayramý’ný ve Hýzýr inancýný tek bir kültüre mal etmek olanaksýzdýr. Ýlk çaðlardan itibaren Mezopotamya, Anadolu, Ýran, Yunanistan ve hatta bütün Doðu Akdeniz ülkelerinde bahar ya da yazýn geliþiyle ilgili bazý tanrýlar adýna çeþitli tören ve ayinlerin düzenlendiði görülmektedir.

Hýzýr:

Hýzýr; hayat suyu(ab-ý hayat) içerek ölümsüzlüðe ulaþmýþ; özellikle de baharda insanlar arasýnda dolaþarak onlara yardým eden, bolluk, bereket ve saðlýk daðýtan, Allah katýnda bir elçidir. Hýzýr’ýn hüviyeti, yaþadýðý yer ve zaman belli deðildir. Hýzýr, baharýn, baharla vücut bulan taze hayatýn sembolüdür. Hýzýr inancýnýn yaygýn olduðu ülkemizde Hýzýr’a atfedilen özelliklerin bazýlarý:

* Hýzýr, zor durumda kalanlarýn yardýmýna koþarak insanlarýn dileklerini yerine getirir. * Kalbi temiz, iyiliksever insanlara daima yardým eder. * Uðradýðý yerlere bolluk, bereket, zenginlik sunar. * Dertlilere derman, hastalara þifa verir. * Bitkilerin yeþermesini, hayvanlarýn üremesini, insanlarýn kuvvetlenmesini saðlar. * Ýnsanlarýn þanslarýnýn açýlmasýna yardým eder. * Uður ve kýsmet sembolüdür. * Mucize ve keramet sahibidir.

Kutlama Mekaný:

Hýdrellez kutlamalarý genel olarak yeþillik, aðaçlýk alanlarda, su kenarlarýnda, bir türbe ya da yatýrýn yanýnda yapýlmaktadýr. Hýdrellez'de baharýn taze bitkilerini ve taze kuzu eti ya da kuzu ciðeri yeme adeti vardýr. Baharýn ilk kuzusu yenildiði zaman saðlýk ve þifa bulunacaðýna inanýlýr. Bugünde kýrlardan çiçek veya ot toplayýp onlarý kaynattýktan sonra suyu içilirse bütün hastalýklara iyi geleceðine, bu su ile kýrk gün yýkanýlýrsa gençleþip güzelleþileceðine inanýlýr.

Gecesi: Hýdrellez gecesi Hýzýr’ýn uðradýðý yerlere ve dokunduðu þeylere feyiz ve bereket vereceði inancýyla çeþitli uygulamalar yapýlýr. Yiyecek kaplarýnýn, ambarlarýn ve para keselerinin aðýzlarý açýk býrakýlýr. Ev, bað-bahçe, araba isteyen kimseler, Hýdrellez gecesi herhangi bir yere istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hýzýr’ýn kendilerine yardým edeceðine inanýrlar.